Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία
Η Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία στηρίζεται στη σύγχρονη ψυχαναλυτική οπτική, που περιλαμβάνει πλήθος θεωρητικών σχολών και τρόπων σκέψης (Διαπροσωπική θεωρία, θεωρία των Αντικειμενοτρόπων Σχέσεων, ψυχολογία του Εαυτού, Διυποκειμενική θεώρηση, δεδομένα από τη μελέτη του δεσμού τροφού-παιδιού).
Επίκεντρο της σχεσιακής ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας αποτελούν οι ανθρώπινες διαπροσωπικές σχέσεις.
Kαθοριστικό παράγοντα για την αυτοεικόνα μας, την επαφή μας με τους άλλους στην ενήλικη ζωή, και εν γένει την ψυχική μας ευεξία και ισορροπία ή αντίθετα την εκδήλωση ψυχικής δυσφορίας ή διαταραχής, αποτελούν οι διαπροσωπικές μας σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους (τροφός, γονείς, οικογενειακό περιβάλλον, φίλοι κ.α.) τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν.
Πολλές φορές παρατηρούμε ότι στην αλληλεπίδρασή μας με άλλους στο οικογενειακό, φιλικό, εργασιακό περιβάλλον ή τη συντροφική μας σχέση, αναπαράγουμε συμπεριφορές που συνηθίζαμε στην αλληλεπίδρασή μας με τους γονείς ή φροντιστές μας και άλλες σημαντικές φιγούρες κατά την παιδική ηλικία αλλά και μετέπειτα. Οι πρώιμες αυτές σχέσεις αποτελούν τα σχεσιακά πρότυπα που εσωτερικεύουμε και αναπαράγουμε αργότερα στη ζωή μας. Το προσωπικό μας ρεπερτόριο αλληλεπίδρασης με τους άλλους, όπως διαμορφώθηκε στην πορεία του χρόνου, μπορεί να μας εξυπηρετούσε στο παρελθόν αλλά να μην ταιριάζει πλέον στο σύνολο των ενήλικων σχέσεών μας στο παρόν.
Η θεραπευτική διεργασία επιδρά στην:
-
επίλυση ενδοψυχικών συγκρούσεων,
-
ανακούφιση συναισθηματικών τραυμάτων και
-
ψυχική ανάπτυξη του θεραπευόμενου,
ώστε να μπορεί να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματα, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του,
να αντιλαμβάνεται την ξεχωριστότητά του από τους άλλους, και
να απολαμβάνει την ευθύνη της διαμόρφωσης της ζωής του μέσα από συνειδητές, εκούσιες επιλογές.
Ο ρόλος της θεραπευτικής σχέσης στη σχεσιακή ψυχοθεραπεία
Βάση για τη θεραπευτική διαδικασία αποτελεί η σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου.
Η θεραπευτική σχέση είναι ισότιμη αν και ασύμμετρη. Θεραπευτής και θεραπευόμενος φέρουν από κοινού την ευθύνη για τη φροντίδα και τη διατήρηση μίας αυθεντικής θεραπευτικής σχέσης, εστιάζοντας με σεβασμό και συνέπεια στα ζητήματα που απασχολούν τον θεραπευόμενο, την προσωπική του ανάπτυξη και εξέλιξη και όχι την προσωπική ικανοποίηση του θεραπευτή.
Ο θεραπευτής δεν θεωρείται ουδέτερος παρατηρητής, αλλά συμμετέχει στη θεραπευτική διαδικασία ενεργά.
Κατά τη διάρκεια των συνεδριών η Θεραπευτική Δυάδα (θεραπευτής-θεραπευόμενος) αξιοποιεί ψυχοθεραπευτικά τα προσωπικά βιώματα, και συνειδητές και ασυνείδητες σκέψεις, συναισθήματα, και φαντασιώσεις και των δύο, που αφορούν τη μεταξύ τους σχέση αλλά και τις σχέσεις του θεραπευόμενου με σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του στο παρόν και στο παρελθόν.
Προκειμένου να επιλυθούν τυχόν ενδοψυχικές συγκρούσεις και τραύματα, ο θεραπευτής επιδρά και επεμβαίνει στο ‘εδώ και τώρα’ (παρόν) της θεραπευτικής πράξης έχοντας ταυτόχρονα υπόψη του τις παρελθοντικές σχέσεις του θεραπευόμενου αλλά και τη μεταξύ τους σχέση, και κυρίως την ανάγκη του αναλυόμενου για αυθεντική σχέση με τον θεραπευτή του και όχι απλώς για μια επανάληψη/αναπαραγωγή των παρελθοντικών του σχέσεων με σημαντικούς άλλους.
Ο τρόπος που βιώνουμε ο ένας τον άλλο (θεραπευτής-θεραπευόμενος) εντός της θεραπείας μπορεί:
-
να αναδείξει το "πώς" ο θεραπευόμενος σχετίζεται με τον εαυτό του και με τους σημαντικούς άλλους στη ζωή του
στο οικογενειακό, φιλικό, εργασιακό περιβάλλον, και στη συνέχεια
-
να αποτελέσει μία νέα επανορθωτική εμπειρία σύνδεσης για τον θεραπευόμενο, που να διαφέρει από τις παρελθούσες σχέσεις του.
Κατά την αλληλεπίδραση της Θεραπευτική Δυάδας. διευρύνεται η συναισθηματική εκφραστικότητα και ψυχική ανθεκτικότητα του θεραπευόμενου, και ανοίγονται νέοι δρόμοι για τη συναισθηματική του αλληλεπίδραση με τους άλλους στο παρόν και το μέλλον που να ανταπορίνονται στις παρούσες ψυχικές του ανάγκες.
Το Θεραπευτικό Πλαίσιο στην Ατομική Ψυχοθεραπεία
Η ύπαρξη ενός σταθερού, ξεκάθαρου, και αμοιβαία συμφωνημένου θεραπευτικού πλαισίου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την καλλιέργεια αισθήματος ασφάλειας και εμπιστοσύνης τόσο στον θεραπευόμενο όσο και στον θεραπευτή.
Το θεραπευτικό πλαίσιο αφορά μεταξύ άλλων το χώρο, το χρόνο, τη συχνότητα και τη διάρκεια διεξαγωγής των συνεδριών, την τήρηση του απορρήτου και τις περιπτώσεις όπου αυτό αίρεται, το κόστος και τον τρόπο εξόφλησης, την πολιτική ακύρωσης και αναπλήρωσης συνεδριών, πολιτική αυξήσεων του κόστους, τη διατήρηση των ορίων στον τρόπο επικοινωνίας κ.α.
Ο θεραπευτής είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία ενός ασφαλούς θεραπευτικού χώρου, σεβόμενος τον κώδικα δεοντολογίας, και αφουγκραζόμενος τις ανάγκες του θεραπευόμενου.
Η πρώτη ή οι πρώτες συνεδρίες αποτελούν συναντήσεις γνωριμίας, διερεύνησης του θεραπευτικού αιτήματος του θεραπευόμενου, λήψης ιστορικού και αξιολόγησης της δυνατότητάς μας να εργαστούμε μαζί προς έναν κοινό θεραπευτικό στόχο.
Κατά τη διάρκεια των συνεδριών αυτών, από πλευράς μου εξηγώ το πλαίσιο συνεργασίας μας, το οποίο συνδιαμορφώνουμε από κοινού σεβόμενοι ο ένας τα όρια του άλλου. Παράλληλα, εξετάζουμε τυχόν σκέψεις και προσδοκίες του θεραπευόμενου για τη θεραπευτική διαδικασία και ειδικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τις συναντήσεις μας (προβλήματα υγείας και δυσκολία μετακίνησης, κυλιόμενο ωράριο κ.α.).
Οι συνεδρίες διεξάγονται σε σταθερή ημέρα και ώρα (πλην εξαιρέσεων), σε συχνότητα και κόστος που έχει συμφωνηθεί.
Κατά τη διεξαγωγή των συνεδριών ατομικής ψυχοθεραπείας δια ζώσης καθόμαστε σε πολυθρόνες αντικριστά,
ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να βρίσκομαι καθήμενη πίσω από το γραφείο.
Όσα επικοινωνούνται κατά τη διάρκεια των συνεδριών αποτελούν απόρρητες πληροφορίες, ενώ σε περιπτώσεις επικινδυνότητας προς τον εαυτό ή άλλους το απόρρητο θα πρέπει να αρθεί.